Vliegen als een vogel - het nieuwste boek van Wim Adriaansen

‘Als een leeuwerik de zon tegemoet’ kopte een krant in 1930 bij een verslag over enkele zweefvluchten op het strand en vanaf het duin bij Noordwijk. Enkele dagen later wordt de Eerste Nederlandsche Zweefvlieg Club opgericht. Een club van oudere heren. Maar al spoedig komt er een Zweefvliegclub voor Jongeren, die het initiatief overneemt. En twee jaar later zien we meer zweefvliegclubs in alle delen van ons land.

Maar ook voordien zijn er mensen geweest die willen vliegen als een vogel. De allereerste is een jonge luitenant van de Genie, Willem Schukking. Al in 1908 maakt hij, wat hij noemt, een aantal sprongen vanaf De Stompert bij Soest met een zweefvliegtuig naar het model van de Amerikaanse pioniers, de twee broers Wright. Tezelfdertijd schaft een Haagse autofirmant een Frans toestel aan waarmee hij en een aantal jongeren in de duinen bij de residentie vliegen. Er wordt al door hen en anderen gevlogen met zweeftoestellen voordat het eerste gemotoriseerde vliegtuig in Nederland van de grond is losgekomen. Daarvan geeft het boek een beeld in tekst en foto’s. Ook aan de orde komen de zweefvluchten van Nederlands vliegtuigbouwer Anthony Fokker in Duitsland en in Engeland in de jaren twintig van de vorige eeuw.

Na 1930 maakt het zweefvliegen een redelijk snelle expansie door, mede mogelijk gemaakt door een Nationaal Luchtvaartfonds dat is opgericht na de Pelikaanvlucht van de KLM van 1934. Opleidingen worden beter gestructureerd. Ook aan particuliere initiatieven wordt aandacht gegeven. De NV Vliegtuigbouw in Deventer bouwt zweefvliegtuigen in licentie maar ontwerpt en bouwt ook eigen toestellen.

De oorlogsperiode is een onderbreking geweest in de ontwikkeling van de sport. Maar direct daarna wordt op nationaal niveau en door de zweefvliegclubs zelf de opbouw weer ter hand genomen. Als eerste order na de oorlogsjaren bouwt Fokker 72 zweefvliegtuigen van eenvoudige trainers tot hoogwaardige toestellen. De overheid subsidieert want zweefvliegen wordt in de periode van opbouw van de militaire en de verkeersluchtvaart gezien als een belangrijke kweekvijver waaruit toekomstige vliegers kunnen voortkomen. In opdracht van de landelijke KNVvL als door particulieren worden eigen zweefvliegtuigen gebouwd en beproefd als de KNVvL-491 en de T-10 en T-20 combinatie. Er komt geen serieproductie en er wordt daarna voornamelijk gevlogen met toestellen van Schleicher, een van de toonaangevende zweefvliegtuigbouwers in Duitsland. Wel in serieproductie komt in de jaren zestig van de vorige eeuw de Sagitta van de NV Vliegtuigbouw, een goed zweefvliegtuig in de standaardklasse. In Nederland en elders in de wereld vliegen nog enkele van deze toestellen, nu als oldtimer.

Hier eindigt mijn verhaal over de eerste zestig jaren van het zweefvliegen in Nederland. Het verhaal van de opbouwperiode, ook na de oorlog toen we nog niet de luxe van tegenwoordig hadden bereikt.

In de jaren zeventig en daarna vindt er een snelle ontwikkeling plaats van hoogwaardige zweefvliegtuigen, geheel in kunststof bouw. De computer vindt zijn plaats in de cockpit. Ook dan spelen wij op internationaal niveau aardig mee. Maar dat zou dan een ander verhaal worden.

De Verenging Historische Zweefvliegtuigen met ruim 300 enthousiaste leden, die is aangesloten bij de internationale Vintage Glider Club beijvert zich om deze oldtimers in luchtwaardige toestand voor de toekomst te bewaren. VHZ organiseert vliegkampen en neemt deel aan internationale meetings.

.. was ruim 50 jaar instructeur Zweefvliegen. Hij debuteerde in 1965 met een boek over de Sport in de luchtvaart en is de auteur van een aantal leerboeken over vlieginstructie en over de geschiedenis van de luchtvaart.

Hij was lid en voorzitter van het Afdelingsbestuur Zweefvliegen en later lid van het hoofdbestuur van de KNVvL

Wim Adriaansen is bestuurslid van de Stichting Historisch Zweefvliegarchief en van de Nederlandse Vereniging voor Militaire Historie Mars & Historia

Het boek Vliegen als een vogel is hier te bestellen.