90 jaar vliegen op Woensdrecht: een toespraak

We staan hier bij deze gedenksteen met de naam van Sjaak Jansen op een historische plaats. Ik wil dat graag toelichten.

Jacobus Adam Jansen uit Bergen op Zoom, zoon van een smid. Hij is wat toen heette van de lichting 1919 en sergeant-vlieger in de beginjaren van de Luchtvaartafdeeling, wat later onze Koninklijke Luchtmacht zou worden. Een van de pioniers dus.

Vlak voor het einde van zijn periode als militair vlieger krijgt hij op 11 maart 1921 een ongeluk met een Nieuport, dan een nieuw vliegtuig in de Luchtmachtvolière. Hij heeft een verbrijzeld been en is zijn hele leven mank blijven lopen.

Hij gaat in Duitsland een opleidingen volgen in motortechniek en later luchtvaarttechniek. Hij werkt als constructeur bij Vliegtuigfabriek Koolhoven in Rotterdam.

Dan komt hij terug naar Bergen op Zoom. Samen met zijn broer heeft hij toen de smederij van zijn vader omgebouwd tot een constructiebedrijf, annex machineherstelplaats en autogene lasinrichting. En hij wordt bouwleider van een modelvliegtuigclub. De tekening van een modelvliegtuig en zijn handgeschreven bouwbeschrijving hebben we nog in ons archief. Een stap verder in 1933 is de bouw van een Zögling, een eenpersoons zweefvliegtuig. In september van dat jaar staat het, nog onbekleed, in de showroom bij automobielbedrijf Mazairac.

In 1934 wordt ermee gevlogen op De Groote Meer, die dan droog staat. Einde van het jaar wordt het te nat en verkast men naar De Eendenkooy, het vliegveld waar we nu staan. Het is het resultaat van een door de overheid gefinancierd werkgelegenheidsproject. Burgemeester Jacobus Rubert van Woensdrecht is de initiatiefnemer geweest, omdat hij een vliegveld halverwege Amsterdam en Brussel, een van de routes van de nog jonge KLM, interessant vond. En het zou kunnen worden gebruikt door de militaire Luchtvaartafdeeling. Maar het veld is te drassig voor grote toestellen en het blijft een aantal jaren het domein van de zweefvliegers. Goedgekeurd door de gemeente Woensdrecht bij raadsbesluit van 15 april 1935.

Sjaak Jansen bouwt een garage voor een motorvliegtuig, een pander Multipro, en de zweefvliegtuigen bij de vijfsprong. En de gemeente Woensdrecht heeft al in 1934 hier een blokhut neergezet. Op de plek waar we nu staan. Historische grond.

In 1936 tijdens de militaire manoeuvres van dat jaar is de Eendenkooy in gebruik van de Luchtvaartafdeeling en heeft generaal Pieter Best hier zijn hoofdkwartier. Maar in 1939 wordt besloten dat het veld toch te drassig is en zal worden opgeheven. Dan komt de mobilisatie en heeft het leger belangstelling en nog later nemen onze oosterburen het over.

Na WO-II wordt het een militaire vliegbasis voor 320 Squadron van de Marine en later van de Luchtmacht, de LSK, die hier opleidingen gaat verzorgen.

Enkele jaren later wordt de zweefclub, nu als WBAC, weer actief. Er komt een goede samenwerking met de LSK, hoewel wij ons, zo lees ik in verslagen uit die tijd, gast voelden op eigen basis. Maar goed, we koesteren de samenwerking met de KLu en vanuit onze club hebben heel wat jongelui later hun weg gevonden, en nog, in de militaire of de burgerluchtvaart.

Het is goed en plezierig dat wij als zweefvliegclub hier samen met de burgemeester van onze gemeente Woensdrecht en met vertegenwoordigers van de vliegbasis ons negentigjarig jubileum mogen vieren.

De Eendenkooy van 1934 is nu, 2024, de plaats waar een aantal luchtvaartbedrijven is gevestigd, wat van belang is voor de regionale ontwikkeling en werkgelegenheid. Het is een van de belangrijkste bases van de Luchtmacht, nu op weg naar de functie van Air Support Command.

Sjaak Jansen stond aan de wieg ervan, negentig jaar terug. Goed om daar bij ons jubileum even bij stil te staan.

Nu. Op deze plek.

Elmar Franken, voorzitter WABC